ครูมนตรี ตราโมท

มีหน้าที่บรรเลงดนตรี เป็นครูสอนดนตรีขับร้อง และแต่งเพลงตามโอกาส ภายหลังโอนมาอยู่กรมศิลปากร เป็นครูสอนดนตรีไทยทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติในโรงเรียนศิลปากร หรือวิทยาลัยนาฏศิลป์ในปัจจุบัน แล้วจึงย้ายมาเป็นหัวหน้าแผนกดนตรีไทย เป็นศิลปินโท ศิลปินเอก และศิลปินพิเศษเป็นคนแรกของกรมศิลปากร

  จากการปฏิบัติราชการด้วยความเสียสละ และไม่ย่อท้อ ทำให้ครูได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) เครื่องราชอิสริยาภารณ์มหาวชิรมงกุฎไทย และเครื่องราชอิสริยาภรณ์มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)

  ในฐานะศิลปิน ครูมนตรี ได้สร้างผลงานเพลงไทยไว้กว่า 200 เพลง ท่านสามารถประพันธ์ทำนอง บทร้อง และบรรเลงเครื่องดนตรีได้ทุกเครื่องมือ แต่ที่สร้างชื่อเสียงให้ครู คือระนาดทุ้ม และขิม จนได้รับความไว้วางใจจากพระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) ให้บรรเลงถวายรัชกาลที่ 6 คราวประชวร คณะแพทย์ที่ถวายการรักษาได้ถวายคำแนะนำว่า ควรได้รับฟังดนตรีเบาๆ เพื่อเป็นการผ่อนคลาย ครูมนตรี ตราโมท จึงได้ใช้ผ้าขาวบางวางคลุมลงบนขิม ก่อนที่จะบรรเลง เพื่อให้ได้ระดับเสียงที่กำลังพอดี

  นอกจากนี้ ครูมนตรียังเขียนบทความทางวิชาการไว้เป็นจำนวนมาก และในฐานะครูผู้ครอบประสิทธิ์ประสาทวิชา ครูได้เผยแผ่และผดุงรักษาขนบประเพณีในการปฏิบัติไว้อย่างเคร่งครัดตลอดเวลา 38 ปี และถ่ายทอดความรู้แก่ศิษย์ด้วยความจริงใจ และไม่มีอคติต่อสำนักสถาบันใด

  ในปี พ.ศ. 2528 ครูมนตรี ตราโมท ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติจากคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลาเข็มศิลปวิทยา นอกจากนี้ ยังได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็นราชบัณฑิต และราชบัณฑิตที่ปรึกษา รับพระราชทานปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จาก 3 มหาวิทยาลัยของรัฐ ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ และรางวัลพระเกี้ยวทองคำอีกด้วย

  นอกจากความเป็น “ครู” ที่มีอยู่เต็มตัวจนลมหายใจสุดท้ายแล้ว ครูมนตรียังมีความเป็น “พ่อ” ผู้ให้การเลี้ยงดู อบรม สั่งสอน ด้วยการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างตามหลักธรรมแห่งพระพุทธศาสนา ทั้งกับลูกของตนเองและลูกศิษย์ จนได้รับรางวัลพ่อตัวอย่าง รวมทั้งรางวัลผู้สูงอายุดีเด่นของจังหวัดนนทบุรี

  พื้นที่การจัดแสดงหุ่นขี้ผึ้งขนาดเท่าตัวจริงของ ครูมนตรี ตราโมท ใน ณ สัทธา อุทยานไทย ได้จำลองมาจากบ้านซึ่งท่านได้ใช้ชีวิตอยู่สร้างสรรค์ผลงานต่างๆ และอยู่อาศัยในช่วงบั้นปลายชีวิต

  ตลอดชีวิตการรับราชการ ครูมนตรี ไม่เคยมีบ้านเป็นของตนเอง แต่อาศัยพักในบ้านพักราชการ และบ้านของขุนนางที่ให้ความอุปถัมภ์มาโดยตลอด ท่านใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายและสมถะ จนกระทั่งเกษียณอายุราชการในปี พ.ศ. 2505 จึงใช้เงินบำเหน็จซื้อบ้าน คือ “บ้านโสมส่องแสง”  ตามชื่อเพลงไทยเดิมที่ท่านประพันธ์ ปัจจุบันได้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์บ้านครูมนตรี ตราโมท เพื่อเป็นแหล่งศึกษาอัตชีวประวัติ และผลงานอันทรงคุณค่าที่ท่านได้รังสรรค์ไว้ให้แก่แผ่นดิน รวมทั้งยังเป็นสถานที่ถ่ายทอดดนตรีไทยให้แก่เยาวชนที่มีใจรักในการสืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติให้คงอยู่ด้วยวิถีปฏิบัติที่งดงาม

ครูมนตรี ตราโมท(PDF)